«Βυζάντιο και Σλάβοι» Σ. Θεοδοσίου Εκδόσεις Δίαυλος 2016 σελ. 320
Γράφει: Ο Κώστας Τραχανάς
Το βιβλίο αυτό μελετά όχι τη σημερινή πρόσφατη ιστορία των Σέρβων , αλλά τις ρίζες τους, τη δημιουργία της σερβικής εθνότητας και τους κράτους τους , όπως διαμορφώθηκαν όλα αυτά από την εποχή που εισχώρησαν τα σλαβικά φύλα στα παραδουνάβια εδάφη της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, έως την κατάκτηση της χώρας τους από τους Οθωμανούς Τούρκους.
Ο συγγραφέας, καθηγητής Αστρονομίας , με αφορμή τη μελέτη της επίσημης επίσκεψης δύο βυζαντινών λογίων και αστρονόμων , του Θεοδώρου Μετοχίτη και του Νικηφόρου Γρηγορά στη σερβική βασιλική αυλή, στις αρχές του 14ου αιώνα, ξεδιπλώνει άγνωστες πτυχές της αμφίδρομης σχέσης μεταξύ Βυζαντίου και Σλάβων.
Η μελέτη αυτή του Στράτου Θεοδοσίου όσον αφορά τους Σέρβους και τους υπόλοιπους Σλάβους της περιοχής των Βαλκανίων , αρχίζει από την κάθοδο των σερβικών φύλων στη Βαλκανική χερσόνησο και στις βυζαντινές επαρχίες του Δούναβη , την εγκατάστασή τους στα σημερινά εδάφη τους, κατά τον 6ο ή 7ο αιώνα , τον εκχριστιανισμό τους, την εθνογένεσή τους και τη δημιουργία του σερβικού κράτους με τους πρώτους ζουπάνους , τους κνεζ , τους βασιλείς του και τους κατά καιρούς ηγεμόνες τους, την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησής τους , τις διμερείς σχέσεις με την ισχυρή Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και τους γειτονικούς λαούς. Υπάρχει αναφορά και σε άλλους γειτονικούς σλαβικούς ή όχι λαούς , όπως στους Αλβανούς, τους Βλάχους, τους Κροάτες και τους Ούγγρους.
Στη συνέχεια παρακολουθεί την πορεία των Σέρβων κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους με τη δημιουργία του ισχυρού κράτους τους, τις αντιπαλότητές τους με τους Βουλγάρους ή τους Βυζαντινούς και την εφήμερη αυτοκρατορία τους επί Στέφαν Ντούσαν (1308-1355).
Τέλος, η μελέτη αυτή ολοκληρώνεται με την κατάλυση του σερβικού 
κράτους από τους Οθωμανούς Τούρκους , που στην ουσία ταυτίζεται με την χρονική περίοδο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους ίδιους κατακτητές.
Επί εποχής Αυτοκράτορα Ηρακλείου Β΄ (610-641) οι Σλάβοι πιεζόμενοι αρχικά από τους Άβαρους και Χάζαρους , αλλά και με την ανοχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, βρίσκοντας παράλληλα και το μέτωπο του Δούναβη πρακτικά αφύλακτο, άρχισαν αργά, αλλά σταθερά και μεθοδικά , να εγκαθίστανται στις κάτω από τον Δούναβη βυζαντινές περιοχές.
Οι Σέρβοι , σερβικά Σρμπι, φαίνεται ότι κατά τον 6ο αιώνα «εγκατέλειψαν» τη βόρεια των Καρπαθίων χώρα , όπου αρχικά ήταν εγκατεστημένοι, για να δημιουργήσουν μια νέα πατρίδα νοτιότερα , στην κάτω όχθη του ποταμού Δούναβη. Ήταν η εποχή της σταδιακής και μάλλον ειρηνικής διείσδυσης των διαφόρων νομαδικών σλαβικών φύλων στο Βυζάντιο. Αυτή η σταδιακή και ειρηνική κάθοδος των νομάδων Σλάβων στις βυζαντινές επαρχίες αντιμετωπίστηκε με κατανόηση από τους Βυζαντινούς , οι οποίοι αφενός μεν δεν θεωρούσαν απειλητική την εκεί εγκατάστασή τους , αφετέρου δε χρειάζονταν εργατικά και αγροτικά χέρια για τις κάτω από τον Δούναβη τεράστιες και εύφορες εκτάσεις γης.
Επιπλέον οι Βυζαντινοί τους χρησιμοποιούσαν ως φοιδαράτους, δηλαδή μισθοφόρους φρουρούς των βόρειων συνόρων της αυτοκρατορίας .Οι Σλάβοι άποικοι , από διάφορες φυλές , είχαν εγκατασταθεί μόνιμα στα εδάφη της αρχαίας Μοισίας. Αυτοί σταδιακά ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι , που δημιούργησαν σταδιακά μια ομοσπονδία με την ονομασία «Ένωση των Επτά Σλαβικών Φυλών».
Στα τέλη του 7ου αιώνα οι Σέρβοι βρίσκονται εγκατεστημένοι σε περιοχή που οριζόταν από τους ποταμούς Ίμπαρ στα ανατολικά, Νέρετβα στα νοτιοδυτικά , Μπόσνα στα δυτικά και Σάβα στα βόρεια. Δηλαδή, εκείνη την εποχή στα τέλη του 7ου αιώνα , όλες αυτές οι φυλές των νότιων Σλάβων με τη γενική ονομασία Σέρβοι, εγκαταστάθηκαν μόνιμα στις περιοχές μεταξύ της Αδριατικής Θάλασσας και του Β.Α. τμήματος στης σημερινής Βοσνίας και αντιστοίχως του Β.Δ. μέρους της σημερινής Σερβίας.
Το 863 ,οι Θεσσαλονικείς αδελφοί Μεθόδιος και Κύριλλος στάλθηκαν από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ και τον πατριάρχη Φώτιο αρχικά στη Μεγάλη Μοραβία και στη συνέχεια σε άλλες σλαβικές χώρες για να διαδώσουν τον Χριστιανισμό. Η συμβολή τους ήταν κεφαλαιώδους σημασίας. Αρχικά δημιούργησαν το λεγόμενο κυριλλικό αλφάβητο, ενώ στη συνέχεια μετέφρασαν στη σλαβονική την Αγία Γραφή και πολλά άλλα λειτουργικά βιβλία. Το έργο τους είχε τεράστια επίδραση στον πολιτισμό των Σλάβων.
Ο συγγραφέας χρησιμοποίησε ελληνικές, σερβικές και εν γένει βαλκανικές πηγές, βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, συζητήσεις με ειδικούς ερευνητές και κάποια στοιχεία από κατάλληλες ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο.
Αυτό το εύληπτο βιβλίο απευθύνεται στους Έλληνες αναγνώστες οι οποίοι ενδιαφέρονται να γνωρίσουν τη βαλκανική αυτή «μεσαιωνική « ιστορία.
Ο αστροφυσικός Στράτος Θεοδοσίου αφιερώθηκε στη διδασκαλία και την έρευνα θεμάτων , τα οποία έχουν ως κέντρο τους αφενός μεν την Ιστορία και τη Φιλοσοφία της
Αστρονομίας και των Φυσικών Επιστημών, αφετέρου δε την Αστροφυσική στις κατευθύνσεις Δορυφορική φασματοσκοπία στο υπεριώδες, Ενεργές θερμοκρασίες αστέρων προγενέστερων φασματικών τύπων , Διπλοί και μεταβλητοί αστέρες κ.α. Ομιλεί αγγλικά , ιταλικά και ρωσικά , γλώσσες που τον βοήθησαν πολύ στην ερευνητική και συγγραφική του δραστηριότητα .Έχει δημοσιεύσει πάνω από 300 πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες σε Διεθνή αστρονομικά περιοδικά και Πρακτικά Διεθνών Συνεδρίων , εκατοντάδες άρθρα στον ελληνικό ημερήσιο και περιοδικό τύπο.
Έχει συγγράψει 21 βιβλία σχετικά με την Αστροφυσική και την Ιστορία και τη Φιλοσοφία των Επιστημών , ενώ έχει παρουσιάσει τρεις ποιητικές συλλογές. Τέλος, έχει παρουσιάσει σε συνεργασία με τον Επίκουρο καθηγητή Αστροφυσικής Μάνο Δανέζη τις τηλεοπτικές εκπομπές «Το Σύμπαν που αγάπησα» και «Έτσι βλέπω τον Κόσμο» , με αντίστοιχη επιστημονική θεματολογία.
