«Γιατί ο Όμηρος έχει σημασία» Α.Νίκολσον Εκδόσεις Ψυχογιός 2018 σελ. 390
Στην καρδιά αυτού του βιβλίου υπάρχουν δύο αλληλένδετα ερωτήματα:
από πού πηγάζει ο Όμηρος ; Και για ποιο λόγο είναι σημαντικός ο Όμηρος;
Γράφει : Ο Κώστας Τραχανάς
Τα εκτενέστατα έπη του Ομήρου ενίοτε φαντάζουν δυσπρόσιτα και δυσνόητα , όμως οι περιγραφές τους για τον πόλεμο και τη δυστυχία έχουν πολλά ακόμη να μας πουν σχετικά με τον ρόλο του πεπρωμένου στη ζωή, τη σκληρότητα , την ανθρωπότητα , τον ευάλωτο χαρακτήρα της καθώς και το αναπόφευκτο σύμπαν. Το γεγονός ότι το κάνουν αυτό αποτελεί ένα μυστήριο. Πώς είναι δυνατόν ένα δημιούργημα της Εποχής του Χαλκού στην περιοχή της Μεσογείου , το οποίο ενδεχομένως πρωτοεμφανίστηκε πριν από 4.000 χρόνια να εξακολουθεί να μας γοητεύει ; Πώς γίνεται να έχουμε μια τόσο στενή σχέση με κάτι τόσο μακρινό ; Επειδή ο Όμηρος περιγράφει το πώς εξελιχθήκαμε σε αυτό που είμαστε.
Αυτή δεν είναι η συνήθης σύγχρονη απάντηση. Η τρέχουσα ορθόδοξη θεώρηση υποστηρίζει ότι τόσο η Ιλιάδα όσο και η Οδύσσεια είναι δημιουργήματα του 8ου αιώνα π.Χ. Ο κόσμος τον οποίο περιγράφουν τα δύο αυτά έπη είναι η Ελλάδα στα πρώτα στάδια της Εποχής του Σιδήρου , μια περίοδος η οποία έχει ονομαστεί Ελληνική Αναγέννηση. Ο 8ος αιώνας έγινε μάρτυρας μιας εκτεταμένης αναγέννησης .Ο Όμηρος , σύμφωνα με τη θεώρηση αυτή , ήταν γέννημα μίας νέας , δυναμικής , πολιτικά καινοτόμας και πολιτισμικά πλουσιότατης στιγμής στην ελληνική Ιστορία. Ο Όμηρος ήταν ο ποιητής μιας έξαρσης.
Το βιβλίο αυτό προσφέρει μια άλλη απάντηση. Ο Όμηρος είναι χίλια χρόνια παλαιότερος από αυτή τη θεώρηση. Η δύναμη και η ποίησή του πηγάζουν όχι από την κατάσταση στην οποία βρέθηκαν λιγοστές νεοσύστατες πόλεις-κράτη στο Αιγαίο του 8ου αιώνα , αλλά μέσα από μία πολύ σημαντικότερη και απείρως καταλυτικότερη ιστορική στιγμή , κατά τους αιώνες περί το 2.000 π.Χ. , όταν ο πρώιμος Ελληνικός πολιτισμός αποκρυσταλλώθηκε μέσα από τη συγχώνευση δύο πολύ διαφορετικών κόσμων : της ημι-νομαδικής κουλτούρας , βασιζόμενης στους ήρωες των ευρωπαϊκών στεπών στα βόρεια δυτικά της Μαύρης Θάλασσας και των εκλεπτυσμένων , αυταρχικών και εγγράμματων πόλεων και ανακτόρων της ανατολικής Μεσογείου.
Η Ελληνικότητα , και εντέλει , η Ευρωπαϊκότητα , προέκυψαν μέσα από στη συνάντηση και στον συνδυασμό αυτών των κόσμων. Ο Όμηρος είναι το ίχνος εκείνης της συνάντησης , μέσα από τον πόλεμο ,την απόγνωση και τελικά τη συμφιλίωση στην Τροία της Ιλιάδας , μέσα από την ευελιξία και την αμοιβαία απορρόφηση στην Οδύσσεια.
Η επιτακτικότητα του Ομήρου πηγάζει από τον πόνο που συνδέεται με τη σύγκρουση διαφορετικών κόσμων και η αμεσότητά του από τα προαιώνια ζητήματα τα οποία διακυβεύονται : τι έχει μεγαλύτερη σημασία ,το άτομο ή η κοινότητα , η πόλη ή ο ήρωας ; Τι είναι η ζωή , μια κατάσταση παντοτινής αξίας ή κάτι το μεταβατικό και απελπιστικά ασήμαντο ;
Τα Ομηρικά Έπη είναι η μυθολογία των απαρχών της Ελληνικής συνείδησης, όχι ως 
κάτι το τέλειο, αλλά ως κάτι το σύνθετο και δύσκολο. Ως πολιτισμός , αυτό που έκανε την εμφάνισή του στην Ελλάδα διέφερε τόσο από τις βόρειες στέπες της Εποχής του Χαλκού όσο και από τις αυταρχικές γραφειοκρατίες της Εγγύς Ανατολής , συνδυάζοντας στοιχεία και των δύο.
Ο Όμηρος είναι ένας μύθος –θεμέλιο , με θέμα όχι τον άνθρωπο ούτε τον φυσικό κόσμο , αλλά τον τρόπο σκέψης μέσα από τον οποίο οι Έλληνες προσδιόρισαν τους εαυτούς τους, τη νοοτροπία εκείνη που τους κατέστησε αυτό που είναι , μια νοοτροπία την οποία , εν πολλοίς , κληρονομήσαμε εμείς.
Ο δοκιμαζόμενος κόσμος που περιγράφεται στον Όμηρο παραμένει παραδόξως επίκαιρος.
Το παρόν πόνημα είναι παράλληλα ένα βιβλίο με θέμα την επική ποίηση και την αξία του έπους στις ζωές μας .Το έπος δεν αποτελεί μια πράξη ανάμνησης , δεν είναι απλά η καταγραφή των αναμνήσεων που κατόρθωσαν να περισώσουν οι άνθρωποι, καθώς η ανθρώπινη μνήμη διαρκεί μόλις τρεις γενιές: κάτι ξέρουμε για τους παππούδες μας, όμως σχεδόν τίποτε, συναισθηματικά , μέσα μας , για το τι συνέβη στις γενιές που προηγήθηκαν. Ούτε είναι κάποιου είδους ιστορία , μια αντικειμενική απόδοση των όσων συνέβησαν σε ένα παρελθόν στο οποίο έχουμε ελάχιστη ή μηδενική πρόσβαση.
Το έπος το οποίο εφευρέθηκε μετά τη μνήμη και πριν από την Ιστορία, καταλαμβάνει έναν τρίτο χώρο στη βαθιά ανθρώπινη επιθυμία να συνδεθεί με το παρόν και το παρελθόν: είναι η απόπειρα προέκτασης των ιδιοτήτων της μνήμης πέρα από το εύρος του χρόνου που προσεγγίζεται μέσω της Ιστορίας.
Ο σκοπός του έπους είναι να 
καταστήσει το απώτατο παρελθόν άμεσα συναφές με εμάς και τις ζωές μας , να δώσει στις τρανές ιστορίες περασμένων εποχών μια όμορφη και επώδυνη διάσταση στο παρόν…
Ο Όμηρος ήταν ένας οδηγός για την ζωή…
Πρόκειται για αριστούργημα.
Ο ΑΝΤΑΜ ΝΙΚΟΛΣΟΝ γεννήθηκε το 1957. Φοίτησε στο Κολέγιο Magdalene του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ. Εργάζεται ως δημοσιογράφος και έχει συνεργαστεί με τις Daily και Sunday Telegraph. Ζει στο Σάσεξ με τη σύζυγό του και τα πέντε παιδιά τους.
