«Δον Κιχότε Ντε Λα Μάντσα-Μέρος ΙΙ- Ο ευφάνταστος Ιππότης Δον Κιχότε Ντε Λα Μάντσα» Μιγκέλ Ντε Θερβάντες Εκδόσεις Εστία 2018 σελ. 819
Γράφει : Ο Κώστας Τραχανάς
«Ο Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα» είναι το πρώτο «γνήσιο» μυθιστόρημα της Ευρώπης .Ανήκει στη θερβαντική ιδιοφυϊα , που συγκέντρωσε και ανέμειξε όλα τα προϋπάρχοντα λογοτεχνικά είδη για να τα αναταράξει, να τα ανατρέψει και να ορθώσει στη θέση τους ένα υβριδικό , και εμβληματικό, έργο.
Το Δεύτερο Μέρος του «Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα» εμφανίζεται το 1615, δέκα χρόνια μετά την έκδοση του Πρώτου και διαρκούντος του Χρυσού Αιώνα των ισπανικών γραμμάτων. Η Ιστορία συνεχίζει ακατάβλητη τον ρου της, ενώ τα σημάδια μιας αδυσώπητης παρακμής πληθαίνουν και η βασιλεία του Φιλίππου Γ΄ συνδέεται με κοινωνικές ανακατατάξεις , βαθιά οικονομική κρίση και βαριά φορολογία , την οποία επωμίζονται κυρίως οι αγρότες , αφού αριστοκρατία και Εκκλησία απαλλάσσονται , ο ίδιος ο βασιλιάς , λάτρης των θεαμάτων και του κυνηγίου , ένθερμος καθολικός, αντιμεταρρυθμιστής αντιμέτωπος με τις διαρκείς εξεγέρσεις των Ολλανδών προτεσταντών υπηκόων του , αν εξαιρεθεί μια πρόσκαιρη ανακωχή (1609-1621), κληρονόμος τεράστιων χρεών προς τους Γερμανούς τραπεζίτες και ανεπαρκής για να ανακόψει τον οικονομικό μαρασμό, εγκαταλείπει τη διακυβέρνηση στον δούκα του Λέρμα , ο οποίος επιδίδεται με ιδιαίτερη επιμέλεια στην επαύξηση της περιουσίας του. Οι περίπου 300.000 Μορίσκοι που εκδιώκονται από τη χώρα με μια σειρά διαταγμάτων (1609-1913) γράφουν τον επίλογο της μακραίωνης συνύπαρξης καθολικών, Εβραίων και μουσουλμάνων στην Ισπανία. Η Pax Hispanica παραπαίει , και πλέον γνωρίζουμε ότι ο Τριακονταετής Πόλεμος δεν θα αργήσει να ξεσπάσει.
Σε αυτό το περιβάλλον εκπονείται «Ο ευφάνταστος ιππότης Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα».Ο Θερβάντες είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να συνεχιστεί το βιβλίο , και η μεγάλη δημοτικότητα που γνωρίζει το Πρώτο Μέρος του επιτρέπει να οργανώσει μεθοδικά την πλοκή του Δεύτερου και την πορεία του κεντρικού προσώπου του. Έτσι, ξαναπιάνει το νήμα της ιστορίας του από το σημείο όπου το είχε αφήσει : μόλις ένα μήνα μετά το αφηγηματικό τέλος του Πρώτου Μέρους. Η δράση ακολουθεί αυστηρή χρονολογική σειρά , τα γεγονότα παρουσιάζονται διαδοχικά χωρίς να διαταράσσουν τη ροή τους εμβόλιμες ιστορίες, ο Δον Κιχότε με τον Σάντσο προβλέπεται να οδεύσουν προς τη Θαραγόθα, και ο βακαλάριος Σανσόν Καρράσκο , το πλέον ενδιαφέρον και δίσημο νέο πρόσωπο του έργου , εμφανίζεται σχεδόν αμέσως στη σκηνή: αυτός θα είναι εφεξής ο δαίμονας του Δον Κιχότε , ένας αντίμαχος με σάρκα και οστά , αντί των προ δεκαετίας φασματικών μάγων που τον κατατρέχουν. Ελευθερωτής ή διώκτης, μεταμφιεσμένος σε περιπλανώμενο ο ιππότη και προάγγελος της κατοπτρικής αντιστροφής φανταστικού και υπαρκτού, θα δράσει ως καταλύτης και καταλύτης των ονείρων του Δον Κιχότε. Ο Καρράσκο είναι επίσης ο πρώτος που έχει ήδη διαβάσει το Πρώτο Μέρος και τις περιπέτειες του ήρωα-ενός ήρωα που μάλλον για πρώτη φορά στην ιστορία της λογοτεχνίας γίνεται , από αναγνώστης βιβλίων, ανεγνωσμένος.
Όμως αυτή δεν είναι παρά μία μόνο πτυχή της ιστορίας .Στη διάρκεια της τρίτης εξόδου ,ο Δον Κιχότε με τον Σάντσο περιοδεύουν στη Μάντσα διαλεγόμενοι , και διαπληκτιζόμενοι, και εμπλέκονται σε ποικίλης υφής και περιεχομένου περιπέτειες. Με τη διαφορά ότι πια δεν πλανάται ο Δον Κιχότε , αυτή που εμφανίζεται παραπλανητική μπροστά στα μάτια του και στα μάτια όλων είναι η ίδια η πραγματικότητα .
Οι δύο ήρωες θα εισέλθουν σε έναν νέο κόσμο : τον αυλικό κόσμο των δουκών, επίσης αναγνωστών του Πρώτου Μέρους, οι οποίοι διαμορφώνουν ένα 
περιβάλλον στα μέτρα της τρέλας του ιππότη και των ελπίδων του ασπιδούχου , με σκοπό να διασκεδάσουν εμπαίζοντάς τους. Θα είναι και η πρώτη φορά που θα χωρίσουν αφέντης και υπηρέτης , όταν ο Σάντσο θα φύγει προκειμένου να αναλάβει τη διακυβέρνηση της πολυπόθητης νήσου του και να γίνει επί κάποια κεφάλαια, από κατοπινός, προπορευόμενος και πρωταγωνιστής.
Ο Δον Κιχότε , αντί να κατευθυνθεί στη Θαραγόθα , όπως σχεδίαζε αλλάζει πορεία και αποφασίζει να πάει στη Βαρκελώνη , όπου και θα κριθεί η έκβαση του ταξιδιού του. Εκεί θα γνωρίσει τον Ρόκε Γκινάρτ, φημισμένο Καταλανό λήσταρχο της εποχής, εκεί θα γίνει μάρτυρας μιας θαλασσομαχίας, εκεί θα παρακολουθήσει την τελευταία πράξη του δράματος του Ρικότε, πρόσφυγα Μορίσκου , και εκεί θα ηττηθεί.
Σ΄ αυτή την αδιάκοπα εξελισσόμενη ιστορία, η ροή του μυθιστορηματικού και του πραγματικού ιστορικού χρόνου αναδύονται συγκλίνουσες όλο και περισσότερο. Ο Δον Κιχότε , καθρέφτης του κόσμου , μπορεί αναμφίβολα να αναγνωστεί και ως μεταφορέας ζωής, αυτού του γεμάτου συναντήσεις περιπετειώδους ταξιδιού, όπου το φαντασιώδες συνυφαίνεται με το πραγματικό. Όμως εδώ, στο Δεύτερο Μέρος ετούτης της πορείας και συμπόρευσης , η τρέλα παραχωρεί προοδευτικά τη θέση της στη λογική , το κωμικό παραμερίζει για να αναφανεί η περισυλλογή και η μελαγχολία , η εμπιστοσύνη του ιππότη στη «δύναμη του στιβαρού του μπράτσου» βαθμηδόν εξασθενεί κι οι βεβαιότητες του κλονίζονται, ώσπου τα μάγια της Ιδεώδους Ντουλθινέα, «μοναδικού καταφυγίου των ελπίδων του», λύνονται και η μαγεία σβήνει.
Ο κόσμος , που έχει φορέσει το προσωπείο των ψευδαισθήσεων του Δον Κιχότε για να τον εμπαίξει, αποκαλύπτει εντέλει το δικόν του άκοσμο, πραγματικό πρόσωπο.
Δον Κιχότε , ή Κιχώτης : λογικός ή παλαβός , ιδαλγός ή ιππότης ;
Το έργο του 1605 εκκινεί με έναν συνετό ιδαλγό που μεταμορφώνεται σε παλαβό περιπλανώμενο ιππότη. Στο έργο του 1615 , όσο θα κλείνει ο κύκλος , ο δον Κιχότε θα επανέρχεται στον εαυτό του, στην πρωτινή μορφή του, όμως όσο οι ψευδαισθήσεις θα διαλύονται και τα πιστεύω του θα καταρρέουν, όσο άλλες, γνήσιες περιπέτειες θα εκτοπίζουν τις φαντασιώδεις , παράγωγες των ιπποτικών βιβλίων, δικές του, τόσο θα πλησιάζει το τέλος του : θα ανακτήσει τη διαύγειά του, αλλά θα χάσει τη φαντασία του και για την ευγενεία του μια τέτοια απώλεια ισοδυναμεί με εκούσιο θάνατο.
Ο Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα , είτε ως ιδεολόγος είτε ως ιππότης , αειθαλής και αθάνατος , διαλέγεται πλέον με το γίγνεσθαι των δικών μας καιρών…
Η λαμπρή νέα μετάφραση της Μελίνας Παναγιωτίδου δημιουργεί τις ιδεώδεις προϋποθέσεις για μια εκ νέου ανακάλυψη από το ελληνικό κοινό του αθάνατου αριστουργήματος.
Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα γεννήθηκε το 1547 στο Αλκαλά ντε 
Ενάρες. Το 1570 κατετάγη σε ισπανικό σύνταγμα το οποίο στάθμευε στη Νεάπολη και ένα χρόνο αργότερα πολέμησε και γενναία και τραυματίστηκε στη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Κατόπιν, έλαβε μέρος στην κατάληψη της Κέρκυρας, στην πολιορκία του Ναυαρίνου και στην εκστρατεία κατά της Τύνιδας, έως ότου το 1575, επιστρέφοντας στην Ισπανία , αιχμαλωτίστηκε από τους Βερβερίνους κουρσάρους του Αρναούτη Μαμή και οδηγήθηκε σκλάβος στο Αλγέρι. Αποπειράθηκε να δραπετεύσει επανειλημμένως , όμως η απολύτρωσή του δεν έγινε δυνατή παρά μόνο το 1580.Έκτοτε , δεν έπαψε να αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες και να προσπαθεί να εξασφαλίσει τα προς το ζην , ενώ φυλακίστηκε δύο φορές. Είχε γράψει θεατρικά έργα και μια ποιμενική μυθιστορία, τη «Γαλάτεια», αλλά η επιτυχία ήρθε μόλις το 1605, όταν η έκδοση του Πρώτου Μέρους του Δον Κιχότε τον κατέστησε αμέσως δημοφιλή. Το 1613 δημοσιεύτηκαν οι «Παραδειγματικές νουβέλες» και το 1615 εμφανίστηκε η συνέχεια του Δον Κιχότε , την οποία είχε προαναγγείλει δέκα χρόνια νωρίτερα. Ο Θερβάντες πέθανε τον Απρίλιο του 1616 στη Μαδρίτη. «Ο Περσίλες», το κύκνειο άσμα του και το κορυφαίο , όπως πρέσβευε ο ίδιος , έργο του , εκδόθηκε τον Ιανουάριο του επομένου έτους.
