Ο Γιάννης Τσάπρας επιλέχτηκε στους Ελληνες που διέπρεψαν παγκοσμίως το 2016

1. Από πού κατάγονται οι γονείς σας και ποια η σχέση σας με τις ρίζες σας;

Μεγάλωσα στην Αθήνα. Ο πατέρας μου κατάγεται από τον Ορχομενό Βοιωτίας και η μητέρα μου αν και μεγάλωσε στην Αθήνα έχει καταγωγή από τη Βόρεια Ελλάδα. Έφυγα από την Ελλάδα όταν ήμουν 19 ετών, οπότε έχω αρκετά καλή σχέση με τις ρίζες μου. Προσπαθώ να επισκέπτομαι την οικογένεια μου κάθε χρόνο.

2. Έχετε κάποιες ιδιαίτερες αναμνήσεις από την παιδική σας ηλικία ;

Το γέλιο του παππού μου, οι ιστορίες της γιαγιάς μου. Οι μυρωδιές, η θάλασσα και το φως.

3. Πως επιλέξατε τον τομέα ενασχόλησής σας;

Δεν είχα ξεκάθαρη ιδέα τι ήθελα να κάνω όταν τελείωσα το σχολείο. Είχα ποικίλα ενδιαφέροντα αλλά δεν ήμουν ενθουσιασμένος με κάτι συγκεκριμένο. Αυτό με ενοχλούσε. Τελικά, διάλεξα να σπουδάσω Φυσική στην Αγγλία, έτσι ώστε να καταλάβω περισσότερα για τις θεωρίες τις οποίες δεν μπορούσα να κατανοήσω επαρκώς. Μέχρι τη στιγμή της αποφοίτησης μου είχα ήδη αναπτύξει ισχυρό ενδιαφέρον για την μοριακή φυσική και την αστρονομία. Και τα δύο πεδία είναι συναρπαστικά. Επέλεξα το δεύτερο, λίγο πολύ τυχαία.

4. Ποια είναι τα ερευνητικά σας ενδιαφέροντα;

Η ανακάλυψη εξωηλιακών πλανητών και η μελέτη της ποικιλομορφίας τους. Αλλά αυτό είναι μόνο το πρώτο βήμα. Δεν είμαι σίγουρος αν θα ζήσω αρκετά για να δω τι έπεται.

Τι νέα γνώση μπορεί να αποκτηθεί από τη μελέτη εξωπλανητών; Υπάρχει άμεσος συλλογιστικός σύνδεσμος μεταξύ αυτού του νεοφυούς τομέα έρευνας και της προοδευτικής κατανόησης μας για το πολύπλοκο σύνολο των διαδικασιών που συλλογικά ορίζουμε ως ζωή. Η δική μας κατανόηση της ζωής προέρχεται από τις παρατηρήσεις των ποικίλων εκδηλώσεων της στον πλανήτη μας, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες, καθώς μοιράζονται μια κοινή βιολογική προέλευση – μια μοναδική «γένεση». Η ανακάλυψη μιας «δεύτερης γένεσης», της ζωής κάπου αλλού στο σύμπαν που δεν βασίζεται στο ριβονουκλεϊκό οξύ (RNA) και στο δεοξυριβονουκλεϊνικό οξύ (DNA), έχει σοβαρές επιπτώσεις όχι μόνο στην επιστήμη αλλά και για κάθε τομέα της ανθρώπινης έρευνας.

5. Πρόσφατα μάθαμε για την ανακάλυψη από την ομάδα στην οποία συμμετείχατε ενός πιθανά κατοικήσιμου πλανήτη. Πως προέκυψε αυτή η ανακάλυψη του Proxima Centauri b;

Ο πλανήτης ανακαλύφθηκε μέσω συντονισμένης διεθνούς προσπάθειας, η οποία περιελάμβανε 31 επιστήμονες από 8 διαφορετικές χώρες. Χρησιμοποιήσαμε το φασματογράφο HARPS σε τηλεσκόπιο 3,6 εκατ της ESO στη Χιλή για να μετρήσουμε πώς το αστέρι «ταλαντεύεται», καθώς ο πλανήτης περιστρέφεται γύρω από αυτό. Παράλληλα, χρησιμοποιήσαμε επίσης το Las Cumbres Observatory Global Telescope Network (LCOGT) και τηλεσκόπια ASH2 για να καταγράψουμε πόσο ενεργό είναι το αστέρι, έτσι ώστε να μην εκλάβουμε εσφαλμένα μια αστρική δραστηριότητα ως ένα πραγματικό πλανητικό σήμα.

6. Ποιες είναι οι επόμενες κινήσεις; Υπάρχουν σχέδια για να γίνει προσέγγιση του πλανήτη;

Τώρα εναπόκειται σε άλλες ομάδες να επιβεβαιώσουν ανεξάρτητα το σήμα. Εκτιμούμε πως υπάρχει πιθανότητα 2% ο πλανήτης να διέρχεται από το αστέρι του, οπότε αν αυτό εντοπιστεί, θα είμαστε σε θέση να διευκρινίσουμε την πυκνότητα του πλανήτη και ίσως να μάθουμε για την ατμόσφαιρα του. Εάν η διέλευση δεν εντοπιστεί, το οποίο φαίνεται πιο πιθανό, θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι την επόμενη γενιά των μεγάλων τηλεσκοπίων, όπως το E-ELT, για να μάθουμε περισσότερα γι ‘αυτό.

Με την παρούσα τεχνολογία, υποθέτοντας ότι έχουμε διαστημικό σκάφος το οποίο ταξιδεύει με 56.000 χλμ/ώρα (αυτή ήταν η ταχύτητα που πέτυχε η αποστολή Deep Space 1), θα χρειαστούν τουλάχιστον 81.000 χρόνια για να φτάσουμε στον Proxima Centauri. Αν επίσης χρησιμοποιήσουμε τη βαρύτητα των πλανητών του Ηλιακού Συστήματος για να εκτελέσουμε την λεγόμενη «μανούβρα σφεντόνα» για να επιτύχουμε υψηλότερες ταχύτητες, θα μπορούσαμε να φτάσουμε εκεί σε περίπου 15.000 χρόνια (αλλά τότε θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να επιβραδύνουμε τη στιγμή που θα φτάσουμε εκεί).

Έτσι, αν δεν ανακαλύψουμε κάποια νέα φυσική που μας επιτρέπει να διασχίσουμε τέτοιες αποστάσεις σε πολύ μικρότερα χρονοδιαγράμματα, το να απολαύσουμε μία δροσερή Πανγαλακτική Γαργαροκροτίδα (πρόκειται για αναφορά στο χιουμοριστικό βιβλίο του Ντάγκλας Άνταμς ‘Γυρίστε το Γαλαξία με ώτο-στόπ’) σε μια παμπ του Proxima Centauri θα πρέπει να περιμένει. Από την άλλη πλευρά, το φιλόδοξο Starshot Project στοχεύει να στείλει μικροσκοπικά ρομπότ «κατασκόπους» στο σύστημα του Κενταύρου σε ένα ταξίδι που διαρκεί μόλις 20 χρόνια.

7. Είστε ο μόνος Έλληνας ερευνητής στην ομάδα. Ήταν δύσκολο να γίνετε μέλος αυτής της ομάδας;

Όχι περισσότερο από ότι ήταν για οποιοδήποτε άλλο μέλος. Είμαι συνηθισμένος να δουλεύω σε μεγάλες διεθνείς συνεργασίες και τα 31 άτομα δεν είναι τόσο πολλά. Το πρόγραμμα καθαυτό είχε ξεκάθαρους στόχους αλλά ήταν μια πρόκληση από την φύση του.

8. Θα σκεφτόσασταν μια επιστροφή στην Ελλάδα στον μέλλον κι αν ναι υπό ποιες συνθήκες;

Δεν έχω σχέδια προς το παρόν για επιστροφή στην Ελλάδα. Ίσως κάποια στιγμή στο μέλλον.

9. Πόσο συχνά επισκέπτεστε την Ελλάδα;

Μία φορά τον χρόνο.

10. Τι σημαίνει η Ελλάδα για εσάς;

Σίγουρα δεν μπορώ να εξαντλήσω το συγκεκριμένο θέμα εδώ. Πιστεύω πως ο φιλόσοφος και ποιητής Δημήτρης Λιαντίνης δεν απείχε πολύ όταν είχε γράψει:

«Να υπάρχεις Ελληνικός δηλώνει τέσσερες τρόπους συμπεριφοράς.

Ότι δέχεσαι την αλήθεια που έρχεται μέσα από τη φύση, όχι την αλήθεια που φτιάχνει το μυαλό των ανθρώπων.

Ότι ζεις σύμφωνα με την ηθική της γνώσης, όχι με την ηθική της δεισιδαιμονίας και των προλήψεων.

Ότι αποθεώνεις την εμορφιά, γιατί η εμορφιά είναι δυνατή σαν το νου σου και φθαρτή σαν τη σάρκα σου.

Και κυρίως αυτό: ότι αγαπάς τον άνθρωπο. Πώς αλλιώς! Ο άνθρωπος είναι το πιο τραγικό πλάσμα μέσα στο σύμπαν.» (ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ – εισαγωγικό σχόλιο στα ΕΛΛΗΝΙΚΑ)

11. Αν θα μπορούσατε να απευθύνετε μια ερώτηση στους Έλληνες, τι θα ρωτούσατε;

Δεν έχω κάποια ερώτηση. Όλοι μας πρέπει να δημιουργούμε τις δικές μας ερωτήσεις.