«Στην άκρη του γκρεμού» Ρ.Τσίρμπες Εκδόσεις Κέδρος 2015 σελ.440
(Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας Ισπανίας 2014-Βραβείο Κριτικών 2013)
Ένα μεγάλο μυθιστόρημα για την οικονομική κρίση στην Ισπανία.
Γράφει : Ο Κώστας Τραχανάς
Ένα τοπίο ρημαγμένο, μια κοινωνία σε αποσύνθεση, νεκρές πόλεις, κόσμος τραχύς σαν γυαλόχαρτο, μια βαθιά οικονομική κρίση, η κρίση που κάνει κουμάντο παντού, χρόνια ψευδαισθήσεων, η φούσκα της κατοικίας που έσκασε το 2008.
Εγκαταλελειμμένα εξοχικά κτίρια, παρατημένα περιβόλια, παράνομα σφαγεία, πορνεία, η άσπρη σκόνη, άφαντα μοβ χαρτονομίσματα των πεντακοσίων, βάλτοι , σκουπιδότοποι, χωματερές, φυτικά ναυάγια, γλίτσα , βρωμερά κρινάκια του βάλτου ,τα νούφαρα, βρώμικες δουλειές, δουλειές 
κατεστραμμένες, ψυγεία άδεια, απελπισμένοι άνθρωποι, χρεοκοπημένοι άνθρωποι.
Μαύρη εργασία, απολύσεις, δέσμευση περιουσιών, ταμεία ανεργίας, δάνεια και υποθήκες, πωλητήρια , εργαζόμενοι, εργοδότες, εργολάβοι και μετανάστες που καταρρέουν μαζί, εργαζόμενοι και προμηθευτές που δεν πληρώθηκαν, εργάτες και αφεντικά, χαμερπείς τύποι με εξουσία.
Εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, διακρίσεις, δαιμονοποίηση, αποκλεισμοί, εκφυλισμοί, γκρεμισμένα όνειρα, χαμένα ιδανικά , ανεργία , φτώχια, πορνεία, κατασχέσεις, εξώσεις, πτωχεύσεις, ο πόνος της απώλειας, σπαταλημένες ζωές, απουσία μέλλοντος, ζωή χωρίς ελπίδα ,ζωή σκέτη αποτυχία ,αυτοκτονία και έγκλημα, πάλη των τάξεων, καταστροφή της μεσαίας τάξης, η δημοκρατία και Ιστορία, παγίδες της Ιστορίας, οι συνέπειες που προκαλούν όλα αυτά όχι μονάχα σε μια χώρα ,την Ισπανία, αλλά και μέσα στις ψυχές όσων τις υφίστανται.
Όλα αυτά περιέχονται στο Αριστουργηματικό βιβλίο «Στην άκρη του γκρεμού».
Οι δύσκολες επιλογές που αντιμετωπίζει ο πρωταγωνιστής ο Εστέμπαν είναι εντέλει οι ηθικές επιλογές. Αυτές θέτουν τα όρια όταν τα πράγματα ξεφεύγουν. Και τότε, πιο σημαντικές είναι οι ηθικές αξίες παρά οι νόμοι. Ο αληθινός εαυτός των ανθρώπων αποκαλύπτεται τις κρίσιμες στιγμές, στην κόψη του γκρεμού, όταν φτάνουν στα όριά τους. Είναι η στιγμή των ηρώων και των αγίων.
Η δράση εξελίσσεται στην περιοχή της Βαλένθια , σε μια παραλιακή πόλη την Μισέντ και στην κωμόπολη Όλμπα. Δίπλα σε ένα βαλτώδες μέρος ,στα λασπωμένα μονοπάτια τρέχει ο Εστέμπαν , ο ξυλουργός , με το σκύλο του για να κυνηγήσει πουλιά του βάλτου.
Σαν κερασάκι στην τούρτα των γηρατειών του , ήρθε η πτώχευση .
Το ξυλουργείο του Εστέμπαν τώρα είναι κλειστό , βρίσκεται υπό κατάσχεση. Μια επιχείρηση εκατό χρονών έκλεισε. Πέντε εργαζόμενοι σε αυτό (Άλβαρο,Χοακίν, Χούλιο, Χόρχε και Αχμέτ) θα βρεθούν στον δρόμο.
Οι τύψεις αναγκάζουν τον Ετσέμπαν να αναζητήσει τα αίτια που τον οδήγησαν σ’ αυτή την επιλογή και να διερευνήσει τον διττό ρόλο του ως θύτη και θύματος. Κοιτάζοντας το είδωλό του στον καθρέφτη – έναν άνθρωπο χωρίς ιδιαίτερα χαρίσματα –, ανακαλύπτει μια εικόνα φτιαγμένη από γκρεμισμένα όνειρα και χαμένα ιδανικά. Γύρω από τον Εστέμπαν ξεδιπλώνεται ένας θίασος εξιλαστήριων θυμάτων, άπληστων απατεώνων και ανελέητων κυνηγών του εύκολου κέρδους.
Ο Ετσέμπαν είναι ένα άνθρωπος πολλαπλά ηττημένος .
Ζει μόνος του, είναι εβδομήντα χρονών, χωρίς την επιχείρησή του πια, φροντίζοντας με την οικιακή βοηθό ,την Κολομβιανή Λιλιάνα, τον κατάκοιτο πατέρα του, κάνει βόλτες με τον σκύλο του στον βάλτο με τις καλαμιές ,που είναι γεμάτος παγίδες, μυστήριο και πτώματα, κυνήγι και ψάρεμα στον βάλτο , καμιά παρτίδα χαρτιά και ντόμινο το απόγευμα με τους λίγους φίλους του , ενέσεις αλκοόλ στο μπαρ Καστανιέρ της Όλμπα , γρήγορη βόλτα στο Lovers ή στο Ladies , με τις ρουμάνες.
Ζει με τις αναμνήσεις του και το παρελθόν του (το παρελθόν μεταμορφωμένο σε ένα άλιεν που φουσκώνει , διαστέλλεται, ένα συνονθύλευμα από πρόσωπα και φωνές που τον πιέζουν από μέσα να σκάσει) : τον Ισπανικό Εμφύλιο , την δολοφονία του παππού του με μια σφαίρα στον σβέρκο από τους φαλαγγίτες, τα τρία χρόνια φυλακή του δημοκρατικού πατέρα του, η ζωή και το κυνηγητό των εξόριστων στο βάλτο, η νοσταλγία για τον πρώτο του έρωτα την Λεονόρ , που τον εγκαταλείπει για τον επιτυχημένο φίλο του Φρανθίσκο Μαρσάλ, η διακοπή των σπουδών του από τη Σχολή Καλών Τεχνών , ο θείος που τον έμαθε να ψαρεύει στον βάλτο κεφάλους καβούρια, χέλια και να κυνηγά φαλαρίδες , πάπιες, η οικονομική καταστροφή από τον αεριτζή μεγαλοεργολάβο Τομάς Πεδρός…
Ο βάλτος της Όλμπα, που σταδιακά αποκτά αυξανόμενο συμβολικό βάρος, είναι συγχρόνως μια άβυσσος που καταπίνει τις αποδείξεις των εγκλημάτων και ξεπλένει τις διεφθαρμένες συνειδήσεις…
Είναι ο βάλτος του Ετσέμπαν ,που παραμένει ολοίδιος στην αποσύνθεσή του και μυρίζει απαίσια, η μυρωδιά της υγρασίας, της μούχλας, η βλάστηση σε αποσύνθεση, τα στάσιμα νερά, τα πτώματα νεκρών ζώων, τα λασπωμένα γεμάτα λακούβες μονοπάτια, η βλάστηση σε ζύμωση, η μαλακή λάσπη, η μυρωδιά της αποσύνθεσης, τα βαλτώδη νερά, τα κουνούπια, τα ποντίκια, τα βατράχια...
Ο Εστέμπαν βρίσκεται στο έλος , περιπλανιέται στα βαλτοτόπια, ψάχνει το κατάλληλο σκηνικό , εντοπίζει εξωτερικούς χώρους, το μέρος στο οποίο ήθελε ο πατέρας του να χαθεί… Θα τους πει αντίο πριν προλάβουν να κατονομάσουν το κακό. Θα τους αφήσει χωρίς θήραμα, για το στόχαστρό τους…..
Ένα βιβλίο για το «Τότε που ζούσαμε».
Το βιβλίο του Ραφαέλ Τσίρμπες περιγράφει μια κοινωνία που έχει περιέλθει σε αποσύνθεση, όπως και ολόκληρη η χώρα που βιώνει σκληρή κρίση και έχει καταληφθεί από πανικό.
Το βιβλίο αυτό εκτός από ένα καταπληκτικό μυθιστόρημα για την οικονομική κρίση στην Ισπανία , είναι παράλληλα και ένα μεγάλο μυθιστόρημα για την ανθρώπινη κατάσταση και τη μοίρα ,τα παγωμένα και πεθαμένα όνειρα, τα ιδανικά σε αποσύνθεση , με μια υποψία σαπίλας ….
Το καλύτερο ισπανικό μυθιστόρημα των τελευταίων είκοσι πέντε χρόνων σύμφωνα με σχετική ψηφοφορία της εφημερίδας El Mundo.
Είναι ένα μυθιστόρημα με το οποίο η ευρωπαϊκή λογοτεχνία αποδεικνύει πως είναι μια ζώσα φωνή εν μέσω (οικονομικού) σκότους.
Ο Ραφαέλ Τσίρμπες είναι ο συγγραφέας των αναμνήσεων και της νοσταλγίας. Ο Ραφαέλ Τσίρμπες γράφει ένα κείμενο εξαιρετικά πυκνό και γεμάτο εσωτερική ένταση, ένα κείμενο που πιάνει τον αναγνώστη από το λαιμό, χρησιμοποιώντας ένα λόγο ακριβή, σαφή, ξεκάθαρο, σκληρό, που παγιδεύει τον αναγνώστη σε ένα κείμενο ζόρικο αλλά απολαυστικό, χωρίς να καταφεύγει σε στιλιστικούς ναρκισσισμούς και εκζητήσεις. Γράφει πολύ καλή λογοτεχνία.
Ο Ραφαέλ Τσίρμπες γεννήθηκε το 1949 στην Ταβέρνες δε Βαϊδίγνα της Βαλένθια.
Σπούδασε Σύγχρονη Ιστορία στη Μαδρίτη και εργάστηκε ως κριτικός λογοτεχνίας, καθηγητής ισπανικών και δημοσιογράφος.
Πολυβραβευμένος, ο Τσίρμπες θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή Ισπανούς συγγραφείς. Στα βιβλία του ασχολείται κυρίως με τα προβλήματα της ισπανικής μεσαίας τάξης. Το πρώτο του μυθιστόρημα, με τίτλο Mimoun, εκδόθηκε το 1988. Το μυθιστόρημά του Crematorio (2007), το οποίο τιμήθηκε, μεταξύ άλλων διακρίσεων, με το Βραβείο Κριτικών Ισπανικής Λογοτεχνίας, θεωρείται «ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της ισπανικής λογοτεχνίας του αιώνα μας μέχρι τώρα» (Άνχελ Μπασάντα, El Mundo).
