Στη αποκορύφωση βρίσκονται οι αγροτικές εργασίες στην Κωπαΐδα αυτή την εποχή και εν μέσω υψηλών θερμοκρασιών οι ανάγκες για το πότισμα των φυτών είναι η προτεραιότητα. Προτεραιότητα για μια καλή σοδειά που ο κόπος των αγροτών δεν θα πάει χαμένος κοπιάζοντας όλο το χρόνο και εξαρτώμενοι από τις καιρικές συνθήκες. Όλο το προηγούμενο διάστημα οι αγρότες διαμαρτύρονται για την κακοδιαχείριση στη διανομή του νερού για την άρδευση, την έλλειψη υποδομών και τον προγραμματισμό εν μέσω λειψυδρίας ώστε να μην μείνουν καλλιέργειες απότιστες. Ο φετινός προβληματισμός με την έλλειψη νερού εντείνεται αν αναλογιστούμε ότι έχουμε κατά 25% αύξηση στα σιτηρά και συνεπώς αντίστοιχη μείωση στην καλλιέργεια βαμβακιού. Η άρδευση κυρίως του βαμβακιού μέχρι στις 20 Αυγούστου θα έχει ολοκληρωθεί. Θα συνεχιστεί για άλλες καλλιέργειες (τριφύλλι, λαχανικά κλπ) αλλά το νερό θα επαρκεί αφού δεν θα ποτίζονται τα βαμβάκια. Αφού λοιπόν «κουτσά-στραβά» φέτος θα παρά τις εντάσεις τις σκοπιμότητες και τις πολιτικές κόντρες (ελέω Δημοτικών και Περιφερειακών εκλογών) ο προβληματισμός και η αβεβαιότητα για τα επόμενα χρόνια πολλαπλασιάζονται. Διαχρονικό λοιπόν το πρόβλημα που ακόμη να λυθεί, ταλαιπωρεί τους αγρότες αλλά και χάνεται ένα πολύ μεγάλο μέρος του πολύτιμου αγαθού λόγω έλλειψης συντονισμού και έργων υποδομής. Για αυτή την διαχρονικότητα πραγματοποιήσαμε έρευνα-αναδρομή από τις διαμαρτυρίες και τις κινητοποιήσεις των αγροτών στο πέρασμα των χρόνων με τεκμήρια από δημοσιεύματα εφημερίδων που κατέγραψαν τα γεγονότα από το προσωπικό αρχείο του Μπάμπη Ζαννιά. Η Κωπαΐδα Πριν όμως θα κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή για την λίμνη Κωπαΐδα που μετατράπηκε σε κάμπο και αποτελεί τον… κήπο της πρωτεύουσας. Ο σημερινός κάμπος της Κωπαΐδας, στην προϊστορική εποχή αποτελούσε την μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας. Σύμφωνα με την άποψη των αρχαιολόγων είχε αποξηραθεί από τους Μινύες του Ορχομενού στο 1.600 π.Χ. περίπου. Νεότερα όμως ευρήματα θέτουν υπό αμφισβήτηση αυτή την χρονολόγηση και την μεταθέτουν πριν το 2.000 π.Χ. Το έργο αυτό είτε εξ αιτίας σεισμών, είτε εξ αιτίας κοινωνικών και πολιτικών αναστατώσεων που έγιναν γύρω στα 1.300 π.Χ. καταστράφηκε, με αποτέλεσμα η Κωπαΐδα να ξαναγίνει λίμνη και να παραμείνει έτσι πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια. O Ιωάννης Κωλέττης, πρέσβης της Ελλάδας στο Παρίσι, θέτει (1833) το θέμα της αποξήρανσης της Κωπαΐδας και της απελευθέρωσης 250.000 στρεμμάτων, στους Γάλλους κεφαλαιούχους, στους τραπεζίτες και στις μεγάλες Γαλλικές επιχειρήσεις. Από εδώ και πέρα θα αρχίσει μια περιπετειώδης προσπάθεια που θα κρατήσει πάνω από 50 χρόνια, μέχρι να αποδοθεί στην καλλιέργεια ο κάμπος. O βασιλιάς Όθωνας αναθέτει στον πατριώτη του μηχανικό δόκτορα Karl Fielder (Κάρλ Φίλντερ) να εξετάσει (1833) το θέμα της Κωπαΐδας και ταυτόχρονα έστειλε τον Βαυαρό μηχανικό Μ. Ferhamer (Μ. Φερχάμερ) να κάνει μελέτη για την αποξήρανσή της. Το υπόμνημα παραδόθηκε στο βασιλιά στις 24 Ιουνίου του 1834, χωρίς να δοθεί συνέχεια, πιθανόν λόγω της αντίθεσης του Βαυαρού μηχανικού Eduard Luft, ( στέλεχος με μεγάλη επιρροή στην αυλή του Όθωνα). Με το Βασιλικό Διάταγμα «περί προικοδοτήσεως των αγωνιστών του 1821» που εκδόθηκε το 1836 η Ελληνική κυβέρνηση προωθεί σχέδιο καταγραφής και τοπογραφικού σχεδιασμού όλων των κρατικών κτημάτων, με σκοπό να τα διαθέσει στους ακτήμονες αγωνιστές του 1821, οι οποίοι από την ανέχεια και την φτώχεια το είχαν ρίξει στις ληστείες για να επιβιώσουν. Το φαινόμενο αυτό το είχε επισημάνει και ο Άγγλος πρεσβευτής στην Αθήνα Dawkins και το απέδιδε στην ανεργία των οπλαρχηγών της επανάστασης. Πίστευαν ότι με την παραχώρηση σ’ αυτούς καλλιεργήσιμων εκτάσεων θα κάλυπταν τις βιοτικές τους ανάγκες και θα εξαφάνιζαν ή θα περιόριζαν τη ληστεία που ήταν σε έξαρση τότε στη Βοιωτία αλλά και σε όλη τη Στερεά Ελλάδα. Από το 1836 μέχρι το 1880 έγιναν διάφορες προσπάθειες από κυβερνήσεις, τράπεζες, επιχειρηματίες ντόπιους και ξένους οι οποίοι έκαναν μελέτες αλλά δεν άρχισε ουσιαστικά κανένα έργο προς την κατεύθυνση της αποξήρανσης. Μετά από 44 χρόνια μελετών και προσφορών, στις 30 Μαΐου 1880 ο πρωθυπουργός Χαρ. Τρικούπης υπογράφει σύμβαση με τον Ιωάννη Βούρο εκπρόσωπο Γαλλικής εταιρίας υποστηριζόμενο από τον Στέφανο Σκουλούδη για την αποξήρανση και εκμετάλλευση της λίμνης με τους ίδιους όρους που είχαν με τον Μονφερριέρ και με τις αναγκαίες τροποποιήσεις στα σχέδια Σωβαζ. Ο Στ. Σκουλούδης εμφανίζεται και υπογράφει σαν αντιπρόσωπος «της συσταθείσης εν Παρισίοις ανωνύμου εταιρίας υπό την επωνυμία: «Γαλλική Εταιρία προς αποξήρανσιν και καλλιέργειαν της Κωπαΐδας λίμνης». Οι αρχιμηχανικοί δημοσίων έργων της Γαλλίας Ταρράτ (Tarrate) και Ποσσέ (Pochet) κατεβαίνουν στην Ελλάδα να μελετήσουν την πρόταση Moule. Το 1881 γυρίζοντας στη Γαλλία πεθαίνει ο Ταράτ που είχε καταστρώσει και τα τελικά σχέδια. Η μελέτη προέβλεπε ακόμη την κατασκευή διώρυγας από την Υλίκη προς την Παραλίμνη και σήραγγα από Παραλίμνη προς την παραλία της Ανθηδόνας στον Ευβοϊκό. Με τον τρόπο αυτό θα λειτουργούσαν και τρεις Υδροηλεκτρικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Τα σχέδια εξετάζονται και εγκρίνονται από τους επιθεωρητές δημοσίων έργων της Γαλλίας Πασκάλ (Pascal) και Λαρούς (Larousse). Η Γαλλική εταιρία έχει στη διάθεσή της 15 εκατομμύρια Γαλλικά φράγκα και με αρχιμηχανικό τον Ποσσέ (Pochet) αρχίζουν οι εργασίες το 1882. Δυστυχώς όμως το 1887 η Κωπαΐδα ξαναγίνεται λίμνη! Οι Γάλλοι μηχανικοί Ταράτ και Ποσσέ είχαν κάνει το βασικό λάθος να μη λάβουν υπόψη τους ότι ο πυθμένας της λίμνης αποτελείτο από σάπια φύκια και ύλη πάχους 4μ που πήρε φωτιά μετά την αποξήρανση και καιγόταν σε έκταση δεκάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων χωρίς να μπορεί να σβηστεί για πολλά χρόνια. Από το γεγονός αυτό η επιφάνεια του εδάφους έπεσε περισσότερο από τρία μέτρα με αποτέλεσμα να βρεθεί η διώρυγα αιωρούμενη και άχρηστη για το έργο για το οποίο κατασκευάστηκε. Στις βουλευτικές εκλογές του 1892 νικητής αναδείχθηκε ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο οποίος έχοντας ανάγκη να συνάψει δάνειο από την χρηματαγορά του Λονδίνου, αναγκάζεται να ανακαλέσει το πρόστιμο που είχε επιβάλει η προηγούμενη κυβέρνηση. Έτσι φθάσαμε στο τέλος μιας μακρόχρονης προσπάθειας. Είχε εκτελεσθεί το μεγαλύτερο μέχρι τότε έργο από τη σύσταση του Ελληνικού κράτους. Οι δύο εταιρίες η Γαλλική και αντικαταστάτριά της Αγγλική για να πετύχουν αυτό το κατόρθωμα διέθεσαν τεράστια κεφάλαια. Πολλοί ειδικοί Άγγλοι, Γάλλοι και Έλληνες και μεγάλο πλήθος εργατών, εργαζόμενοι κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, μέσα στα βαλτόνερα, και τις πλημμύρες που κατέστρεφαν τα αναχώματα ανάσχεσης, με φτυάρια και κασμάδες κατάφεραν να τελειώσουν ένα τεράστιο έργο για την εποχή του και να αποδώσουν στην καλλιέργεια μια εύφορη πεδιάδα. Κωπαΐδα (1) : Μια ζωή προβλήματα Στο σημερινό μας πρώτο αφιέρωμα για την Κωπαΐδα και τα διαχρονικά προβλήματα από τα πρώτα δημοσιεύματα σε αυτή έρευνά μας. Είδαμε παραπάνω στην σύντομη αναφορά μας για την αποξήρανση της Κωπαΐδας. Σε δημοσίευμα του 1896 από τις σφοδρές βροχοπτώσεις η Κωπαΐδα ξαναγίνεται λίμνη καταστρέφοντας τα αποστραγγιστικά έργα. Το 1901 κάτοικοι της Πετρομαγούλας και λοιπών χωρίων του Δήμου Ορχομενού με επιστολή τους διαμαρτύρονται και ζητούν την επέμβαση του υπουργείου εσωτερικών για τις άδικες απαιτήσεις της Εταιρείας Κωπαΐδας στα ανταποδοτικά τέλη. Για τα σιτηρά απέδιδαν 15% επί της ακαθαρίστου παραγωγής των σιτηρών, δηλαδή, όπως αναφέρουν, δύο κιλά το στρέμμα καθώς και ενώ τους υποχρεώνει να χρησιμοποιούν την αλωνιστική μηχανή τους αυξάνει το ποσοστό συμμετοχής από 8% σε 10% κάτι που την εποχή αυτή (1901) ήταν αβάσταχτο για τους αγρότες. Για τα ποτιστικά κτήματα με βαμβάκι η συμμετοχή ήταν 8 δραχμές το στρέμμα και για τα άνυδρα 6 και τώρα τους ζητούν 12 και 8 αντίστοιχα δραχμές και σε είδος 22 και 16 οκάδες δηλαδή όπως επισημαίνουν οι αγρότες σε δραχμές αντιστοιχεί 18 και 14 ανά στρέμμα. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν και υπέρογκα ποσά που τους υποχρέωναν να πληρώνουν για τους αγροφύλακες οι οποίοι και τους τρομοκρατούν σχετικά με την είσπραξη. Την επιστολή υπογράφει ο Δήμαρχος Κωνσταντίνος Ρουμάνης και την συνυπογράφουν πάνω από 100 αγρότες. Από το 1901 στο 1908 το ίδιο πρόβλημα ταλαιπωρεί τους αγρότες και έχουμε Διαμαρτυρία 50 κατοίκων του Ορχομενού στις 11 Ιουνίου 1908 που μιλά για ληστρικές αξιώσεις της Εταιρείας Κωπαΐδας η οποία προσλαμβάνει φυγόδικους για να εκβιάζει τους αγρότες και να εισπράττει όσα ορίζει η Εταιρεία.
Η Γαλλική εταιρία μη μπορώντας να αντεπεξέλθει στα έξοδα ανακατασκευής του έργου, αναγκάζεται να δανεισθεί από την διεθνή χρηματαγορά. Άγγλοι κεφαλαιούχοι και μεγάλοι χρηματο-οικονομικοί οργανισμοί, με πολύ παλαιές διασυνδέσεις με την Ελλάδα, δανείζουν την Γαλλική Εταιρεία.
Ακολουθήστε το asopichos.gr στο Google News ΟΛΑ με μια ματιά εύκολα και γρήγορα
